DE GESCHIEDENIS VAN LEONS; ZUSTERDORPJE VAN HÚNS.
TWEELINGDORP MET HÚNS
Tussen Leeuwarden en Wommels ligt het piepkleine dorpje Leons. De officiële naam van het dorpje is Lions, maar de Friesen spreken liever van Leons. Het dorpje vormt samen met Húns een tweelingdorp. In 2021 woonden er 25 mensen in Leons. Het is dan ook een van de kleinste dorpen van Friesland. Leons ligt tussen de dorpjes Baard, Jorwert, Hilaard en Húns en is al eeuwenlang bewoond. Zo is er in het dorp een Romeins beeldje gevonden van de godin Fortuna.
DORPJE IN DE GREIDHOEKE
De Greidhoeke is een gebied in Friesland met uitgestrekte weidelandschappen en vele terpdorpen, zoals Leons. De Greidhoeke is een oud kwelderpolderlandschap dat tussen de grote Friese steden Leeuwarden, Franeker, Sneek en Bolsward ligt.
Rond de 7e eeuw voor Christus kwamen de eerste bewoners naar de Greidhoeke. Zij kwamen voornamelijk uit de zanderige gebieden van Drenthe en Noordwest-Duitsland. De Greidhoeke bestond toen voornamelijk uit kwelders.
Omdat het grondwater begon te stijgen, moesten de bewoners de kwelders en de oevers van de zeearmen ophogen. Zo ontstonden de allereerste huisterpen. Daarvan zouden de meeste uitgroeien tot dorpsterpen, zoals de terp van Leons. Het dorpje zelf ligt niet meer op een terp, omdat deze voor een groot deel is afgegraven.
Rond het jaar 1000 werden de eerste grote dijken aangelegd. Voornamelijk lage ringdijken om een of twee terpdorpen te beschermen tegen het water. Twee eeuwen lang werden er dijken aangelegd, waardoor rond 1200 het hele gebied werd beschermd door een aaneengesloten dijk.
DE TERP VAN LEONS
De terp van Leons moet vrij groot en uitgestrekt zijn geweest. Dat kun je nog steeds zien aan de woningen en boerderijen die in een grote cirkel liggen. De oorspronkelijke gebouwen lagen in een ring aan de rand van de terp. De terp is inmiddels grotendeels afgegraven. Maar in het midden staat nog steeds de Catharinakerk op kunstmatige hoogte.
BOLSWARDERTREKVAART
Tussen de dorpjes Leons en Húns ligt de Bolswardertrekvaart. De trekvaart werd in opdracht van de stad Bolsward in 1638 aangelegd om handel te drijven en om goederen te transporteren. De trekvaart ontstond door vele bestaande wateren met elkaar te verbinden. De Bolswardertrekvaart is in totaal 22 km lang. De trekvaart begint bij de Stadsgracht in Bolsward en komt uiteindelijk in de buurt van Dronrijp uit op het Van Harinxmakanaal. Zowel Leons als tweelingdorp Húns hadden een eigen opvaart naar de Bolswardertrekvaart. Leons is nog steeds via de Leonserfeart verbonden met de trekvaart.
LEONS DOOR DE EEUWEN HEEN
De eerste vermeldingen van Leons gaan terug naar de 13e eeuw. Toen heette de plaats nog Leonghem. In 1438 werd het dorp omschreven als Lyons, in 1440 als Lyowens, in 1482 als Lyoens en in 1505 als Lions. De oorspronkelijke naam heeft waarschijnlijk betrekking op Liuwingi. Een omschrijving voor een woonplaats waar lieden – zoals familie - van de persoon Lieuwe wonen. Een woonplaats wordt ook wel een ‘heem’ of ‘um’ genoemd.
DE CATHARINAKERK
De kerk in Leons – een rijksmonument - is gebouwd in de 14e eeuw. De kerk was gewijd aan de Heilige Catharina van Alexandrië. Momenteel worden er geen diensten gehouden in de kerk. Het gebouw wordt voornamelijk gebruikt voor culturele activiteiten. De toren werd in de 19e eeuw ommetseld.
De kerk werd in 1961 van de ondergang gered. Op dat moment was de Catharinakerk een bouwval en was men van plan om de kerk af te breken. Het orgel – gemaakt in 1875 door Willem Hardoff – was in 1961 zelfs al overgeplaatst naar de kerk in Húns. Gelukkig kon de kerk behouden blijven en werd het gebouw in 1972 gerestaureerd. Na de restauratie kreeg de kerk in Leons in 1978 een nieuw orgel.
​
​
WYNHÛNEN
De bewoners van Leons – of Lions - worden wynhûnen genoemd: windhonden. Dit is een verwijzing naar het dorp Baard waar de ‘katten’ wonen. De bijnamen zijn ontstaat door een oude rivaliteit tussen Baard en Leons.
Voor de jeugd is de Bolwardertrekvaart in de zomer een paradijs om van te genieten. Springen van de brug of van de kade. Zwemmen in de vaart. En met bootjes heen en weer varen naar Baard of Oosterlittens. Kaatsen doen de dorpelingen op het kaatsveld van Húns.
​
Op zoek naar een vakantiewoning of een recreatie-appartement in Leons? Denk dan eens aan onze knusse vakantiehuisje in Húns, op steenworp afstand van Leons.
​
Inclusief:
- 5 fietsen
- Riante woonkeuken
- Zonnige achtertuin
- Voortuin met uitzicht op het kaatsveld
​
Met 6 slaapplekken - en als je de bedstede en de slaapplekken meerekent zelfs 9 - is ons zomerhuis de ideale bestemming om met je hele familie te genieten van een Friesland vakantie.
RECREATIE IN LEONS
BOOTJE HUREN IN LEONS
In Leons kun je diverse bootjes huren om de omgeving vanaf het water te verkennen. Vanuit het park zijn er vaarmogelijkheden naar plaatsen zoals Leeuwarden, Franeker en Easterlittens. Deze tochten bieden een unieke manier om Friesland te ontdekken, langs schilderachtige dorpjes en door het weidse Friese landschap te varen.
​
​
​