KAATSEN.
TYPISCH VOOR FRIESLAND.
VEEL GESPEELD IN HÚNS.
Hieronder gaan we wat dieper in op de spelregels, maar dit zijn de basics:
Kaatsen is vergelijkbaar met tennis, maar dan met de handen in plaats van met rackets. Friese kaatsers spelen op een veld van gras. Het doel is om de bal over het veld te slaan en de tegenstander uit te schakelen. Elk team - of partuur - bestaat uit drie spelers. De spelers mogen de bal niet op de grond laten vallen en moeten hem zo veel mogelijk in de lucht houden.
WAT IS KAATSEN?
Om te kunnen kaatsen, heb je als kaatser een speciale kaatshandschoen nodig. Voor het opslaan en voor de retourslag is het belangrijk dat de handschoen een stevige handpalm heeft en een soepele vingerzijde. De handschoen is dan ook speciaal ontworpen om grip te bieden op de kaatsbal en om je hand te beschermen tijdens het opslaan en vangen. De handschoen wordt gemaakt van leer of synthetische materialen.
DE HANDSCHOEN
De kaatsbal is gemaakt van leer en gevuld met paardenhaar. Volgens de eisen van het spel, moet de bal ongeveer 24 gram wegen en een specifieke grootte hebben. Met zijn zachte, maar stevige textuur is de kaatsbal perfect geschikt voor het nauwkeurige en behendige spel van kaatsen, waarbij spelers de bal met precisie en controle moeten slaan om punten te scoren.
DE BAL
DE PC IN FRANEKER
​​Een van de meest prestigieuze evenementen van het kaatsen is de PC (Permanente Commissie) in Franeker, een jaarlijkse kaatswedstrijd die wordt beschouwd als het hoogtepunt van het kaatsseizoen.
PC kampioen
Sinds 1853 komen de beste kaatsers van Friesland en daarbuiten samen in de stad Franeker om te strijden om de felbegeerde titel van PC-kampioen. Elke vijfde woensdag van juli verzamelen de beste ‘parturen’ (teams) zich in de kaatshoofdstad.
Groot evenement
De PC is niet alleen een sportevenement, maar ook een sociaal en cultureel spektakel dat honderden toeschouwers trekt en bijdraagt aan de rijke traditie van het kaatsen in Friesland.
Frouljus PC
Een andere bekende kaatswedstrijd in de buurt van Húns is de Freule-partij in Wommels. Ook de "frouljus PC", het jaarlijkse toernooi voor vrouwen in Weidum, is een groots evenement dat je gezien moet hebben.
KAATSMUSEUM IN FRANEKER
14 minuten van Húns.
Voor wie meer wil weten over de geschiedenis en tradities van het kaatsen, is het Kaatsmuseum in de stad Franeker een must-see.
Het is het oudste sportmuseum van Nederland en volledig gewijd aan de sport van kaatsen. Hier krijg je een fascinerend inzicht in de evolutie van het spel. Van zijn bescheiden oorsprong tot een van de meest geliefde sporten van Friesland.
​
Met zijn uitgebreide collectie kaatshandschoenen, trofeeën en historische artefacten is het museum een waar eerbetoon aan de rijke traditie van het kaatsen.
0517- 859291
Voorstraat 76 in Franeker
​
​
​​Voor de deur van ons vakantiehuis ligt een groot kaatsveld. Lokale kaatsers zijn regelmatig op het kaatsveld in Húns te zien om te oefenen. In de zomer worden er ook vaak partijen en wedstrijden gehouden. Als er niet gekaatst wordt, heb je het hele veld voor jezelf om te picknicken of te spelen.
​
Wil je meer weten over het kaatsen in Húns?
En ben je benieuwd wanneer er weer een wedstrijd is?
Kijk dan even naar de website van de kaatsvereniging van Húns.
​
​
KAATSEN IN HÚNS
Een van onze slaapkamers kijkt uit over het kaatsveld en hebben we dan ook de kaatskamer genoemd. De kaatskamer is gedecoreerd met handschoenen, kaatsballen en een scorebord.
Lijkt het je leuk om een keertje te slapen in onze kaatskamer? Maak plannen voor je Friesland vakantie en boek meteen ons vakantiehuis.
.jpeg)
KAATSKAMER IN HÚNS 16
DE SPELREGELS VAN KAATSEN
Partuur
Kaatsen wordt op gras gespeeld door twee teams van elk drie spelers. Zo'n team heet een "partuur". In elk team heb je één opslager en twee perkspelers.
Krite
Het speelveld, de "krite," is rechthoekig. Een grasveld van 61 bij 32 meter. In het midden van deze krite ligt de "bovenvak". Doel van het spel is om de bal over deze bovenlijn te krijgen, zonder dat het andere team hem terug kan slaan.
Opslag en retourslag
Het ene team zorgt voor de opslag, terwijl het andere team de bal terug moet meppen. De opslag gebeurt altijd onderhands met de blote hand. De retourslag kan echter zowel bovenhands als onderhands uitgevoerd worden. Het doel is om punten te scoren door de bal over de bovenlijn te krijgen zonder dat het andere team kan terugslaan.
Onbesliste slag
Een bijzondere regel in het kaatsspel is de "onbesliste slag". Dit gebeurt als de bal niet duidelijk in of uit is. De slag wordt dan overgespeeld.
Puntentelling
Punten worden verdiend door een opslagbal die direct scoort of door een ver geslagen retourslag, een zogenaamde "bovenslag". Als de bal stopt zonder dat er direct wordt gescoord, markeer je dit met een houten blokje, de "kaats". De puntentelling loopt in stappen van 2, 4, 6 en 8 punten. Dit resultaat heet een "eerst". Twee eersten vormen samen een "spel". Het team dat als eerste zes eersten (of drie spellen) behaalt, heeft gewonnen. De gewonnen punten worden bijgehouden op een traditioneel scorebord.
Toernooi
Wedstrijden worden vaak in toernooivorm gespeeld, waarbij een team meerdere partijen moet winnen om als winnaar uit de bus te komen.
GESCHIEDENIS VAN KAATSEN
16e en 17e eeuw
Kaatsen ontstond in de middeleeuwen. In de 16e eeuw werd het populair in Nederland en België. Steden zoals Antwerpen hadden meerdere kaatsbanen. Kaatsen werd zowel binnen als buiten gespeeld. Kaatsen verbond jongens in hun jeugd en smeden zo vriendschappen voor het leven. Na afloop van een toernooi vulden de herbergen zich met verhalen.
Slaghouten
Aan het begin van de 16e eeuw begonnen spelers hun handen te beschermen met handschoenen. Ze gebruikten ook slaghouten om de bal verder en sneller te slaan. Dit leidde tot een verbod op het kaatsen binnen de stadsmuren. Daarom werden kaatsbanen buiten de steden aangelegd.
Overlast
Door overlast in stedelijke gebieden werd kaatsen op straten en pleinen verboden. Het spel verplaatste zich naar het platteland. Rond 1700 nam de populariteit van het spel af.
18e en 19e eeuw
In de 18e eeuw bleef de interesse in kaatsen afnemen. Het spel werd vooral op het platteland gespeeld. Er was weinig organisatie of uniformiteit in de spelregels.
​
In 1897 werd de Nederlandse Kaatsbond opgericht. Dit leidde tot de uniformering van spelregels. De bond baseerde zich op het Friese kaatsspel. Zo werd het spel gestandaardiseerd in Nederland.
20e eeuw tot heden
In de 20e eeuw werden de spelregels verder verfijnd. De bond zorgde voor een gestandaardiseerde veldindeling, speelwijze en puntentelling. Regionale varianten zoals het Dokkumer kaatsen bleven bestaan.
Internationaal
Het kaatsen verspreidde zich internationaal. Europese emigranten zorgden voor lokale varianten, zoals pelota in Spanje en Zuid-Amerika.
Oudste sportwedstrijden ter wereld
Tegenwoordig is kaatsen vooral bekend als het Friese kaatsspel. Jaarlijkse toernooien, zoals de PC in Franeker, worden sinds 1853 gehouden. Deze wedstrijden behoren tot de oudste sportwedstrijden ter wereld.
KAATSEN TIJDENS JE VAKANTIE IN FRIESLAND
Meer weten? Wedstrijden bezoeken? Kijk dan even naar de website van de kaatsvereniging van Húns of bezoek het Kaatsmuseum in Franeker voor een diepere duik in deze fascinerende sport. ​​
Kaatsclinic
Zin in een leuke sportieve activiteit tijdens je vakantie? Meld je aan met vrienden, collega’s of familie voor een originele kaatsclinic in Franeker. Zo’n clinic wordt gegeven door ervaren kaatsers. Ze leren je de basisregels van het spel. En je ontdekt vanzelf waarom kaatsen zo'n geliefde sport is in de Friese cultuur.
